اخبارکار – توسعه هوش مصنوعی (AI) در جهان به شدت مورد توجه قرارگرفته است و توسط کارشناسان و متخصصان مختلف مورد بحث و بررسی قرار می گیرد . تأثیر هوش مصنوعی بر بازار کار و اشتغال یکی از موضوعات پیچیده و چندوجهی است که مقالات مختلفی در مورد آن در رسانه ها منتشر می شود ، زیرا هوش مصنوعی ، هم فرصت‌های بزرگی ایجاد می‌کند و هم می تواند تهدیدها و چالش‌های قابل‌توجهی به همراه داشته باشد.
۱. مشاغلی که ممکن است از بین بروند یا تغییر کنند
هوش مصنوعی به‌ویژه در حوزه‌هایی که شامل وظایف تکراری، قابل‌پیش‌بینی، یا مبتنی بر داده هستند، می‌تواند جایگزین نیروی انسانی شود. این امر می‌تواند به کاهش تقاضا برای برخی مشاغل منجر شود:
- مشاغل تکراری و روتین:
- مثال: کارگران خط تولید، رانندگان وسایل نقلیه (با پیشرفت خودروهای خودران)، کارمندان مراکز تماس (به دلیل چت‌بات‌های AI)، و برخی نقش‌های حسابداری و دفترداری.
- دلیل: AI می‌تواند این وظایف را سریع‌تر، ارزان‌تر و با خطای کمتر انجام دهد.
- مشاغل مبتنی بر تحلیل داده‌های ساده:
- مثال: تحلیلگران داده در سطح ابتدایی یا نقش‌هایی که شامل ورود داده و گزارش‌گیری هستند ممکن است با ابزارهای خودکار AI جایگزین شوند.
- مشاغل خدماتی ساده:
- مثال: صندوق‌داران فروشگاه‌ها یا کارکنان برخی رستوران‌ها با سیستم‌های خودکار مانند کیوسک‌های سفارش‌گیری جایگزین می‌شوند.
آمار و پیش‌بینی‌ها:
- گزارش‌های جهانی مانند گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۲۳ موضوع تاثیر هوش مصنوعی در بازارکار جهانی را مورد بررسی قرارداد و چنین پیش‌بینی نمود که تا سال ۲۰۳۰، حدود ۳۰٪ از مشاغل کنونی به‌ویژه در بخش‌های تولید، حمل‌ونقل، و خدمات به دلیل اتوماسیون تحت تأثیر قرار گیرند، هرچند تا تاریخ درج این مقاله هنوز بررسی که موید گزارش فوق باشد منتشر نگردیده است .
۲. مشاغل جدیدی که به وجود می‌آیند
هوش مصنوعی نه‌تنها مشاغل را حذف می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی نیز ایجاد می‌کند. این مشاغل معمولاً در حوزه‌هایی هستند که نیاز به خلاقیت، مهارت‌های انسانی، یا تخصص در فناوری دارند:
- مشاغل مرتبط با توسعه و مدیریت AI:
- مثال: مهندسان یادگیری ماشین، متخصصان داده، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار AI، و کارشناسان اخلاق AI.
- تقاضا برای این نقش‌ها به دلیل گسترش استفاده از AI در صنایع مختلف رو به افزایش است.
- مشاغل مکمل AI:
- مثال: مربیان AI (برای آموزش مدل‌ها)، متخصصان تعامل انسان-ماشین، و تحلیلگرانی که نتایج AI را تفسیر می‌کنند.
- صنایع جدید مبتنی بر AI:
- AI کاربردهای جدیدی در حوزه‌هایی مانند مراقبت‌های بهداشتی (مانند توسعه داروهای شخصی‌سازی‌شده)، آموزش (پلتفرم‌های یادگیری هوشمند)، و سرگرمی (تولید محتوای خلاقانه) ایجاد می‌کند که مشاغل جدیدی به همراه دارد.
- مشاغل خلاق و انسانی:
- نقش‌هایی که نیاز به همدلی، خلاقیت، یا تصمیم‌گیری پیچیده دارند (مانند روان‌درمانی، مدیریت استراتژیک، یا هنر) کمتر در معرض جایگزینی با AI هستند و حتی ممکن است با ابزارهای AI تقویت شوند.
آمار و پیش‌بینی‌ها:
- همان گزارش مجمع جهانی اقتصاد پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۰، حدود ۹۷ میلیون شغل جدید به دلیل پیشرفت‌های فناوری، از جمله AI، ایجاد خواهد شد.
- بخش‌هایی مانند فناوری اطلاعات، مراقبت‌های بهداشتی، و انرژی سبز از جمله حوزه‌هایی هستند که انتظار می‌رود رشد شغلی قابل‌توجهی داشته باشند.
۳. تحول مشاغل به جای حذف کامل
در بسیاری از موارد، AI مشاغل را به طور کامل حذف نمی‌کند، بلکه آنها را تغییر می‌دهد:
- افزایش بهره‌وری: AI می‌تواند وظایف تکراری را حذف کند و به کارمندان اجازه دهد روی جنبه‌های خلاقانه‌تر یا استراتژیک‌تر کار تمرکز کنند.
- مثال: در روزنامه‌نگاری، AI می‌تواند داده‌ها را تحلیل کند، اما نوشتن مقالات تحلیلی یا خلاق همچنان به انسان نیاز دارد.
- نیاز به مهارت‌های جدید: کارکنانی که بتوانند با ابزارهای AI کار کنند (مانند استفاده از نرم‌افزارهای تحلیل داده یا چت‌بات‌ها) تقاضای بیشتری خواهند داشت.
- بازآموزی نیروی کار: موفقیت در بازار کار آینده به توانایی کارگران برای یادگیری مهارت‌های جدید (مانند برنامه‌نویسی، تفکر انتقادی، یا مدیریت AI) بستگی دارد.
۴. چالش‌ها و نگرانی‌ها
- نابرابری در دسترسی به آموزش: اگر بازآموزی نیروی کار به‌درستی مدیریت نشود، گروه‌هایی که به آموزش دسترسی ندارند (مانند کارگران کم‌مهارت یا مناطق محروم) ممکن است از بازار کار کنار گذاشته شوند.
- بیکاری موقت: انتقال به مشاغل جدید ممکن است زمان‌بر باشد و در کوتاه‌مدت به بیکاری یا کاهش درآمد برای برخی کارگران منجر شود.
- تمرکز شغلی در مناطق خاص: مشاغل جدید AI ممکن است در کشورهای پیشرفته یا شهرهای بزرگ متمرکز شوند، که می‌تواند نابرابری جغرافیایی را افزایش دهد.
۵. فرصت‌ها برای آینده
- اقتصاد مبتنی بر خلاقیت: AI می‌تواند وظایف خسته‌کننده را حذف کند و به افراد اجازه دهد روی نوآوری، حل مسئله، و خلاقیت تمرکز کنند.
- کاهش ساعات کاری: در برخی کشورها، اتوماسیون ممکن است به کاهش ساعات کاری و بهبود تعادل بین کار و زندگی منجر شود، به‌ویژه اگر سیاست‌هایی مانند درآمد پایه همگانی (UBI) اجرا شود.
- جهانی‌سازی فرصت‌ها: ابزارهای AI می‌توانند به کارگران در کشورهای در حال توسعه امکان دسترسی به بازارهای جهانی را بدهند (مثلاً از طریق فریلنسینگ یا آموزش آنلاین).
دیدگاه کلی
هوش مصنوعی به احتمال زیاد ترکیبی از حذف مشاغل، تحول مشاغل، و ایجاد مشاغل جدید را به همراه خواهد داشت. در حالی که برخی مشاغل (به‌ویژه کارهای تکراری) در معرض خطر هستند، فرصت‌های جدیدی در حوزه‌های فناوری، خلاقیت، و خدمات انسانی ایجاد خواهد شد. موفقیت در این گذار به عوامل زیر بستگی دارد:
- سیاست‌گذاری مناسب: دولت‌ها باید برنامه‌های بازآموزی، آموزش مادام‌العمر، و حمایت از کارگران آسیب‌پذیر را اجرا کنند.
- همکاری بخش خصوصی و عمومی: شرکت‌های فناوری و دولت‌ها باید برای کاهش اثرات منفی AI و ترویج فرصت‌های جدید همکاری کنند.
- آگاهی عمومی: کارگران باید برای یادگیری مهارت‌های جدید تشویق شوند تا با بازار کار در حال تغییر سازگار شوند.
نتیجه‌گیری
جهان کار با AI به طور کامل نه نابود می‌شود و نه به طور کامل شکوفا می‌شود؛ بلکه در حال تحول است. در کوتاه‌مدت، ممکن است شاهد بیکاری و چالش‌هایی باشیم، اما در بلندمدت، AI می‌تواند مشاغل جدید و معنادارتری ایجاد کند، به شرطی که با سیاست‌های مناسب مدیریت شود. برای یک آینده مثبت، تمرکز بر آموزش، انعطاف‌پذیری، و توزیع عادلانه فرصت‌ها حیاتی است.
