چرا کاهش نرخ بیکاری به معنای بهبود اقتصاد نیست؟

اخبارکار – نرخ بیکاری در سه سال گذشته روند کاهشی داشته و از ۹.۲ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۸.۱ درصد در سال ۱۴۰۲ رسید. این روند کاهشی در بهار امسال نیز تداوم داشت به طوری که بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر در نخستین فصل سال ۱۴۰۳ به ۷.۷ درصد رسیده که نسبت به فصل بهار سال گذشته به میزان ۰.۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
کاهش نرخ بیکاری طی سه سال اخیر در شرایطی محقق شده که در این مدت شاهد افزایش نرخ مشارکت بودیم و نرخ مشارکت از ۴۰.۹ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۴۱.۳ درصد در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
جمعیت شاغلان ۱۵ ساله و بیشتر در بهار امسال ۲۴ میلیون و ۷۴۶ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۴۴۰ هزار نفر افزایش داشته است. در بهار ۱۴۰۳، به میزان ۴۱.۲ درصد جمعیت ۱۵ ساله و بیش‌تر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار ۱۴۰۲) تغییر نیافته است.
بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله نشان می‌دهد، این نرخ در فصل بهار سال جاری نسبت به فصل مشابه سال قبل (بهار ۱۴۰۲) ۱.۶ درصد کاهش یافته است.
رتبه ۱۷ ایران در جهان
گزارش جدید صندوق بین‌المللی پول در مورد وضعیت بیکاری در ۹۹ کشور جهان نشان می‌دهد ۱۱ کشور در سال ۲۰۲۴، نرخ بیکاری دو رقمی دارند، بالاترین نرخ بیکاری با ۴۹.۵ درصد مربوط به سودان است. سودان جنوبی (۳۳.۵ درصد) و گرجستان (۱۵.۷) در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. رتبه چهارم متعلق به اکراین با نرخ بیکاری ۱۴.۱ است.
یکی از شاخص‌ترین کشورهای اروپایی از میان ۱۰ کشور نخست جهان از نظر نرخ بیکاری متعلق به اسپانیا با ۱۱.۶ درصد است که این کشور را در رتبه نهم قرار داده است.
مقدونیه شمالی با نرخ بیکاری ۱۴.۱ درصدی، بوسنی و هرزگوین با نرخ بیکاری ۱۳.۳ درصدی، و آلبانی با نرخ بیکاری ۱۱ درصدی سه کشور اروپایی دیگر هستند که به ترتیب در رتبه‌های ۵، ۶ و ۱۰ جهان از نظر بیکاری قرار گرفته‌اند. ارمنستان با نرخ بیکاری ۱۳ درصدی رتبه ۷ و مراکش با بیکاری ۱۲ درصدی رتبه ۸ را تصاحب کرده‌اند.
آمار صندوق بین المللی پول نشان می‌دهد ایران با نرخ بیکاری ۸.۹ درصدی در جایگاه ۱۷ جهان قرار گرفته و از ۶ کشور اروپایی نیز پایین‌تر است.
بر این اساس، بیکاری ایران در سال ۲۰۱۴ از ۱۶ کشور جهان کمتر بوده که ۶ کشور، اروپایی بوده‌اند. مقدونیه شمالی، بوسنی و هرزگوین، اسپانیا، آلبانی، صربستان و یونان ۶ کشور اروپایی هستند که نرخ بیکاری بیشتری از ایران دارند. صربستان و یونان نرخ بیکاری ۹.۴ درصدی در این سال داشته‌اند.
ترکیه نیز با نرخ بیکاری ۹.۶ درصدی بالاتر از ایران و در رتبه ۱۳ رده بندی جهانی از نظر نرخ بیکاری قرار گرفته است. سوئد، ایتالیا، فرانسه و فنلاند نیز برخلاف تصوری که از وضعیت اقتصادی اروپای غربی وجود دارد نرخ بیکاری نزدیک به ایران در سال ۲۰۲۴ داشته‌اند. صندوق بین‌المللی پول نرخ بیکاری سوئد در این سال را ۸.۴ درصد، ایتالیا ۷.۸ درصد، فنلاند ۷.۶ درصد و فرانسه ۷.۴ درصد اعلام کرده است. نرخ بیکاری در آمریکا نیز ۴ درصد و انگلیس ۴.۲ درصد بوده است.
کاهش نرخ بیکاری بیانگر توسعه است؟
در گزارشی که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده، اینگونه آمده است که نرخ بیکاری یکی از شاخص‌های کلیدی بازار کار است که در سراسر جهان به‌منظور بررسی عملکرد بازار کار یا ارزیابی توانایی اقتصاد در ایجاد شغل کافی برای جویندگان کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نرخ یک معیار مناسب جهت نشان دادن ناهماهنگی میان عرضه و تقاضای نیروی کار است و بیشتر بر عرضه نیروی کار استفاده نشده تأکید دارد.
با توجه به ارزش تحلیلی قابل توجه نرخ بیکاری و اهمیت آن برای ارزیابی بازار کار، این نرخ یکی از مهم‌ترین و پراستفاده‌ترین شاخص‌های بازار کار است. با این حال، به همان اندازه که نرخ بیکاری به‌عنوان یک شاخص بازار کار مهم است، به‌خودی خود یک شاخص ناکافی است.
بنابراین هنگام تجزیه و تحلیل نرخ بیکاری لازم است احتیاط شود تا از مفروضاتی که منجر به تصورات غلط در مورد بازار کار می‌شود، جلوگیری شود. به عنوان مثال، با توجه به اینکه به طور کلی بیکاری به‌عنوان امری منفی تلقی می‌شود، نرخ بیکاری پایین معمولا به عنوان یک علامت مثبت در مورد بازار کار در نظر گرفته می‌شود. اما ممکن است در ورای نرخ بیکاری پایین، شرایط اقتصادی و اجتماعی نامطلوب نهفته باشد یا حتی گاهی اوقات فقر قابل ملاحظه‌ای مخفی شده باشد.
کاهش نرخ بیکاری ممکن است به این علت باشد که به دلیل شرایط بد اقتصادی، افراد ترجیح می‌دهند به هر کاری (ناشایسته) تن دهند و کیفیت مشاغل پایین باشد یا اینکه افراد، اینقدر از شرایط بازار کار ناامیدند که در جستجوی کار نیستند و بازار کار را ترک کرده‌اند.