به گزارش اخبارکار «جیانکارلو الیا والوری» دربخشی از یادداشتی تحلیلی که در شماری از رسانه‌های ایتالیایی از جمله فورمیکه و ایل‌جورناله منتشر شده است به خط مشی های حمایتی از مناطقی که درایران مناطق نوآوری نامیده می شوند اشاره کرده و می نویسد: این خط مشی ها را می توان در سه فاز تقسیم بندی کرد.
فاز نخست شامل اقدامات چند مرحله ای در حمایت از ایجاد پارک ها و مراکز رشد و فناوری در دانشگاه ها می شود. تا سال ۲۰۱۸، دانشگاه ها میزبان ۴۵ پارک فعال علم و فناوری و ۱۹۳ مرکز رشد بودند. پارک فناوری پردیس بزرگترین پارک در حوزه فناوری است که شامل ۵۰۰ شرکت و۶ هزار کارمند است. پردیس ۱۰ درصد درآمدها و صادرات پارک های علم و فناوری ایرانی را به خود اختصاص داده است.
فاز دوم شامل، ایجاد فضاهایی در شهرهای بزرگ است که در آن استارتاپ ها، سرمایه گذاران و سایر بازیگران نوآوری می توانند با یکدیگر دیدار داشته و تجارب خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. برخی از کارخانه های ورشکسته، بازسازی شده و به کارخانه های نوآوری تبدیل شدند تا میزبان این نسل جدید از کارآفرینان باشند. کارخانه نوآوری “آزادی” و “های‌وی” در تهران در سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ تاسیس شدند و شعبه هایی از پارک فناوری پردیس محسوب می شوند. استارتاپ‌ها و بخش‌های مرتبط با کارخانه‌های نوآوری “آزادی” و “های وی” امتیاز دسترسی به امکانات پارک فناوری پردیس را دارند.
کارخانه نوآوری “آزادی” با مساحت ۱۸٬۵۰۰ متر مربع، به ۳٬۵۰۰ فارغ‌التحصیل و کارآفرین جوان فضای برای کار ارائه می‌دهد. استارتاپ‌ها در زمینه‌های متنوعی فعالیت می‌کنند که شامل معماری و زندگی شهری، هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی، محتوای خلاق، امنیت سایبری، فینتک (که برنامه‌ها و فناوری‌هایی هستند که برای پشتیبانی یا فعال‌سازی خدمات بانکی و مالی استفاده می‌شوند) و بیمه، نانو دارو و گردشگری است.
کارخانه نوآوری “های وی” هم قادر است تا ۵۰۰ کارمند را به استخدام خود درآورد. این کارخانه با حضور ۲۰ استارتاپ در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تجهیزات پزشکی، مدیریت، توسعه محتواهای خلاقانه و کشاورزی شکل گرفت. برنامه‌هایی برای راه اندازی سایر کارخانه های نوآوری در شهرهای بزرگ تا پایان سال ۲۰۲۳ وجود دارند.
در مرحله سوم ایجاد پلتفرم نوآوری است، مراکز آموزش عالی در مناطق شهری به دانشگاه های نسل سوم، معروف به دانشگاه های کارآفرینی، تبدیل می‌شوند. هدف از این اقدام پر کردن شکاف با دانشگاه های سنتی و بهبود موقعیت دانشگاه ها در چارچوب کلی اکوسیستم نوآوری است. “ناحیه نوآوری شریف” مثالی بر این رویکرد است. تا سال ۲۰۱۷، بیش از ۵۰۰ استارتاپ توسط دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و اساتید دانشگاه شریف فناوری بر اساس پلتفرم توسعه کارآفرینی Towards Developing Entrepreneurship تأسیس شد.
مسیر رسیدن به اقتصاد دیجیتال کوتاه است
از این نقطه تا رسیدن به اقتصاد دیجیتال، مسیر کوتاه است. از سال ۲۰۱۵، بسیاری از دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری، رویدادهایی را برگزار کرده‌اند تا به فارغ‌التحصیلان کمک کنند که مهارت های فنی و عمومی خود را توسعه دهند. استارتاپ “ویک اند”، “ایده شو” و “بوتکمپ” (مراکز آموزشی و هدایت فنی) رویدادهای رایجی شده‌اند که در آن موضوعات از کارآفرینی روستایی، بهداشت، آب و هوای پاک تا حمل و نقل، هوش مصنوعی، بلاکچین (به معنای سیستمی است که در آن یک ثبت تراکنش‌های انجام شده با بیت کوین یا یک رمزارز دیگر بر روی چندین کامپیوتر متصل در یک شبکه همتا نگهداری شود) و شامل امنیت اطلاعاتی می شود.
در سال ۲۰۱۹، معاونت علم و فناوری دستورالعملی صادر کرد که در آن توصیه می شود دانشگاه ها در حمایت از بوت کمپ ها (کمپ های آموزشی ویژه) در حوزه های مرتبط با اقتصاد دیجیتال فعال شوند. برای سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰، تقریباً ۲۳ کمپ در حوزه اقتصاد دیجیتال برای فارغ‌التحصیلان در زمینه فناوری های دیجیتال مانند هوش مصنوعی برنامه ریزی شد. افزایش این رویدادها نشانگر مثبتی از حمایت رهبری ایران از استارتاپ ها است.
با این حال، نگرانی وجود دارد که این رویدادها به جز اختصاص جوایز و برخی از تسهیلات محدود، حمایت واقعی کمی ارائه دهند. داشتن یک شبکه ملی از منتورهای حرفه‌ای که در زمینه های مختلف می توانند با تیم های استارتاپی تعامل کنند، به آنها در فرایند شکل گیری می تواند کمک کند.
می‌توان مدل‌هایی برای تربیت آموزش دهندگان در حوزه فناوری توسعه داد تا منتورهای فعال در این حوزه را تحت هدایت آموزشی قرار دهند. سعدی، شاعر معروف ایرانی قرن هفتم، یک دانشمند بی‌عمل را به یک زنبور بی‌عسل تشبیه می کند. شاید مسئولان سیاست‌گذار در ایران در این حوزه ها این نقل قول را در نظر گرفته باشند و طرح‌های سیاسی را برای بهبود تأثیر مرحله اول و دوم سیاستگذاری های ذکر شده طراحی کرده باشند.
به عنوان مثال، نتیجه اصلی مرحله اول و دوم این سیاستگذاری‌ها، افزایش تعداد فارغ التحصیلان و مقالات علمی بوده است؛ اما این خود به تنهایی به تأثیر قابل توجهی در ایجاد ارزش منجر نشده است. اینجاست که ابزارها و برنامه های سیاسی مرحله سوم نقش مهمتری ایفا می کنند. با تأکید بر ساخت اکوسیستم ها و پلتفرم ها، احتمالاً ارزش افزوده بیشتری تولید خواهند کرد، هرچند در این مرحله هنوز زود است تا در این فاز بتوان این ادعا را مطرح ساخت.
این ابزارها و برنامه های سیاسی سعی دارند تا صنایع نوآور و صنایع دیجیتالی را تقویت کنند. یکی از این برنامه ها، استارتاپ “ایران لب” است که نمایشگاه های تجهیزات و مواد پیشرفته برای آزمایشگاه های داخلی برگزار می کند که در آن شرکت های خلاق می توانند با مشتریان بالقوه ملاقات کنند. تاکنون شش نمایشگاه ایران لب برگزار شده و همچنین یک بازار آنلاین دائمی برای مشتریان علاقمند وجود دارد.
