به گزارش اخبارکار به نقل از «کارآفرین‌نیوز» مریم نجفی، دبیر انجمن تجارت الکترونیک تهران، نیما قاضی، هم‌بنیانگذار علی بابا و رضا زرنوخی مدیرعامل صندوق مالی توسعه تکنولوژی ایران روز چهارشنبه هفته گذشته در پنل تخصصی موانع توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی به بررسی علت‌هایی که مانع رشد این کسب و کارها می‌شود پرداختند.
پنل تخصصی «موانع توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی» در رویداد «سرمایه‌گذاری کارایا با همراهی مرکز نوآوری پست و با حضور جمعی از فعالان اکوسیستم استارتاپی، سرمایه‌گذاران استارت‌آپی» در آخرین روزهای خرداد ماه اجرا شد. در این رویداد، مهمان‌ها ضمن تحلیل فضای استارتاپ‌ها در سال‌های گذشته، توضیح دادند که چرا استارت‌آپ‌ها نتوانستند رشد چشم‌گیری در ایران داشته باشند اما استارت‌آپ‌ها در کشورهای همسایه موفقیت‌های زیادی کسب کردند.
سرمایه عامل رشد کسب و کارهای پلتفرمی
در ابتدا، مریم نجفی به علل رشد استارت‌آپ‌ها در دهه ۹۰ اشاره کرد و گفت:باید بگوییم موانع رشد کسب و کارهای اینترنتی چیست. دهه نود، دهه رشد استارت‌آپ‌ها بود. سال ۹۱ و سال ۹۲ با استفاده از تجربه‌های بین‌المللی فضای مثبت و پویایی در اکوسیستم استارت‌آپی ایران رقم خورد و سرمایه‌گذاران زیادی وارد این فضا شدند. همچنین سال ۹۴ توافق هسته‌ای برجام فضا را بازتر کرده و موجی از امیدواری، صلح و خروج از انزوا را برای فضای استارت‌آپی و ایجاد کرد. تجربه و دانش توسعه کسب و کارهای اینترنتی در آن زمان موجب شد که شاهد کسب و کارهای اینترنتی موفق باشیم اما متاسفانه از سال ۹۷ شرایط به طور کل تغییر کرد.
وی با اشاره به رخدادهای سال‌های گذشته که موجب افت عملکرد استارت‌آپ‌ها شده بود، اضافه کرد: خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ و مشکلات اقتصادی متعاقب آن، همچنین مشکلات مرتبط با قطعی و سرعت پایین اینترنت اتفاقات همه و همه فضای استارت‌آپی و کسب و کارهای نوپا را تحت شعاع خود قرار دادند و موجی از دلسردی را با خود به همراه آوردند.
این فعال استارت‌آپی تصریح کرد: سه مورد بر کسب و کارهای اینترنتی تاثیر جدی گذاشته است. در سال‌های گذشته حسایت‌هایی نسبت به اکوسیستم‌های استارت‌آپی وجود داشته و بخش زیادی از مشکلات ما هم از این حساسیت‌ها ناشی شده است. اگر به حجم سرمایه‌گذاری‌های خطر پذیر در ایران توجه کنیم، متوجه می‌شویم که از کشورهای همسایه مثل ترکیه، بسیار عقب‌تر هستیم. در سال ۱۴۰۱ در ترکیه حدود ۶ میلیارد دلار برای تقویت استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری شد. این در حالی است که سرمایه‌گذار ایرانی اصلا نمی‌تواند وارد فضای کسب و کار شود. سرمایه عامل رشد کسب و کارهای پلتفرمی است و تا یک سری حسایت‌ها به استارت‌آپ‌ها برچیده نشود فضاهای کاری نوپا نمی‌توانند شفاف کار کنند و مشکلاتشان را مرتفع کنند. ۵۰ میلیون کاربر فعال تلگرام نشان می‌دهد که دیدگاه سلبی هرگز جواب نداده است سرمایه گذار امنیت لازم برای سرمایه‌گذاری را احساس نمی‌کند.
نجفی توضیح داد: وقتی از کسب و کار اینترنتی حرف می‌زنیم، نمی‌توانیم از خود اینترنت که عامل رشد فضای کلی و محیط استارت‌آپ‌هاست فاکتور بگیریم.
نجفی در پایان عضویت در انجمن‌ها و نهادهای صنفی را بهترین راهکار برای شنیده شدن صدای فعالان حوزه استارت‌آپی توسط دولت و حاکمیت دانست. وی اذعان کرد: فرضیه‌ای وجود داشت که اگر اینترنت محدود شود مردم به اینترنت و شبکه‌های داخلی روی می‌آورند اما مسدودسازی اینترنت، هزینه زیادی روی دست دولت گذاشت و ۵۰ میلیون کاربر هم همچنان در تلگرام فعالیت می‌کنند. بنگاه‌های استارت‌آپی اشتغال‌زایی می‌کنند و همین الان اگر به اسنپ یا دیجی کالا نگاه کنید، متوجه می‌شوید این استارتاپ‌ها چه خدمتی به کشور می‌کنند.
نجفی با تشویق فعالان استارت‌آپی، عضویت در انجمن‌ها و نهادهای صنفی یادآوری کرد: بهترین پلت‌فرم برای رسیدگی به مشکلات استارتاپ ها و بهبود شرایط کسب و کار اقتصادی دیجتالی، حضور در یک انجمن و تشکل صنفی است. ما باید به کمک یک نهاد صنفی، بتوانیم بر پیشرفت مطالبات‌مان تمرکز کنیم و از طریق تعامل با قانون‌گذاران، شرایط خود را بهبود بخشیم.
با اینترنت طبقاتی مخالفیم
پس از مریم نجفی، نیما قاضی، هم‌بنیانگذار علی‌بابا هم با تایید صحبت‌های مریم نجفی ادامه داد: برخی می‌خواهند مشکلات اینترنت کسب و کارها را با اینترنت طبقاتی یا هر عنوان دیگری حل کنند. در صورتی که ما از پایه با این موضوع مشکل داریم. شرط توسعه استارت‌آپ‌هاٰ، اینترنت آزاد بدون قطعی و اختلال است. تیم استارتاپی باید یکپارچگی خود را حفظ کند و حرفه‌ای باشد تا بتواند در این فضا سراپا بماند. رسیدگی به مسائل این چنینی سرمایه ما در استارتاپ است.
قاضی با تاکید بر نقش مهم روابط عمومی استارت‌آپ‌ها در حل بحران‌های سازمان توضیح داد: اگر مسائل رگولاتوری حوزه استارت‌آپ‌ها را در نظر بگیریم، ارتباطات میان تشکل‌های استارت‌آپی و روابط بین سازمانی ما استارت‌آپ‌ها اهمیت زیادی دارد. روابط عمومی در بخش اقتصاد دیجیتال، مبحث پیچیده و حساسی است زیرا گاهی ما در دام‌های رسانه‌ای می‌افتیم. ممکن است هر از چند گاهی یک رسانه، دام و تله‌ای درست کند که ما ناخواسته به دلیل ضعف در روابط عمومی خود نمی توانیم واکنش مناسب به آن را تشخیص دهیم. به همین دلیل، مساله روابط عمومی بسیار مهم است و اگر شرکت‌ها در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند، در نهایت برای نجات خود از موقعیت‌های تنش‌زا سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
تورم، ریسک سیستماتیک اکوسییتم استارت‌آپ
آخرین سخنران این پنل تخصصی، رضا زنوخی، مدیرعامل صندوق مالی توسعه تکنولوژی ایران بود که با بیان اینکه داستان اکوسیستم استارت‌آپ‌ها در این روزها بسیار سخت است گفت: من وقتی از خارج گود به وضعیت‌مان نگاه می‌کنم، نمی‌فهمم روز خوب ما چه زمان بوده است. آیا فضای صنایع صنعتی نیز مانند استارتاپی‌ها سخت بوده است؟ به طور کلی کارآفرینی همیشه در ایران مشکلات سیستماتیک داشته است. می‌توان گفت ریسک‌های بازار اصلا در اختیار ما نیست؛ این ریسک‌ها عبارت از بالا رفتن دلار و نرخ تورم هستند. این مشکلات برای همه صنایع یکی است.
زنوخی تورم را بزرگ‌ترین ریسک حوزه کسب‌وکار دانست و توضیح داد: بیشترین ریسک سیستماتیک ما تورم است ما در حوزه جذب سرمایه‌گذار به همه صنایع می‌بازیم؛ صنایعی مانند مسکن، فولاد، طلا سرمایه‌های بیشتری از ما جذب می‌کنند. اما ما استارتاپ‌ها، همیشه به تورم می‌بازیم.
این فعال استارتاپی اظهار کرد: ریسک بعدی، بحران نیروی انسانی در دو بخش مهارت‌آموزی است. بارها پیش آمده که به دلیل شرایط نامساعد کشور، نیروی کاری که چندین سال در یک شرکت فعالیت کرده درباره ماندن یا رفتن از یک سازمان مردد است. ریسک آخر هم مبحث رگولاتوری است. ما مشکلات زیادی با بانک مرکزی و سایر بانک‌ها و بقیه نهادهای دولتی داریم. تعویض دولت‌ها همیشه موجب دردسر ما شده است. هر بار، با تعویض دولت همه تیم اداره کشور هم عوض می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد این است که کار در استارتاپ‌ها ریسک بزرگی به همراه خود دارد و همین مانع ورود سرمایه و نیروی انسانی جدید به این حوزه می‌شود.
زنوخی اذعان کرد: قصه کارآفرینی و سرمایه‌گذاری در ایران، داستان راه رفتن روی آتش است. یک روز سنگ جلوی پای‌مان می‌گذارند یک روز دیگر هم آتش. فقط تفاوت در این است که گاه یک کف‌پوشی هم برای عبور از مانع به ما می‌دهند و گاهی آن را نیز از ما دریغ می‌کنند. در واقع من هیچ‌وقت به خاطر ندارم بازی در این میدان ساده بوده باشد.
وی در سخنان پایانی خود گفت: در وهله اول، تورم، بحران اصلی اکوسیستم استارت‌آپی ایران و در وهله دوم، بحران نیروی انسانی و ناامیدی از عمده‌ترین مشکلات ما هستند و همین تاب‌آوری شرکت‌ها را کم کرده است.
