مقدمه:
صنعت معدنکاری ایران با وجود سهم قابل توجه در اقتصاد کشور، همواره شاهد حوادث ناگوار و مرگبار برای کارگران بوده است. این گزارش به بررسی عوامل مؤثر در بروز حوادث، چالش‌های پیش روی کارگران معادن و راهکارهای ضروری برای بهبود شرایط ایمنی و حمایت از نیروی انسانی می‌پردازد.
آمار و موارد شاخص حوادث معدنکاری
– در سال ۱۴۰۲، حداقل ۴۵ کارگر معدن در حوادث مرتبط با ریزش، انفجار گاز و سقوط تجهیزات جان خود را از دست دادند.
– معدن زغال‌سنگ یورت (آذربایجان شرقی، ۱۳۹۶) با ۴۳ کشته و معدن زمستان‌یورت (۱۳۹۷) با ۲۱ کشته از فاجعه‌بارترین حوادث معدنکاری ایران در دهه اخیر بوده‌اند.
– بر اساس گزارش‌های غیررسمی، بسیاری از حوادث کوچک‌تر در معادن کوچک و غیرمجاز ثبت نمی‌شوند.
علل اصلی حوادث و نقض حقوق کارگران
۱. کمبود ایمنی و تجهیزات:
– استفاده از ماشین‌آلات فرسوده و عدم تأمین وسایل حفاظت فردی (ماسک، کلاه ایمنی، دستگاه‌های اندازه‌گیری گاز).
– نبود سیستم‌های تهویه مناسب در معادن زیرزمینی، به‌ویژه در معادن زغال‌سنگ.
۲. ضعف نظارت و قوانین:
– بازرسی‌های نامنظم و گاهی همراه با تسامح از سوی ناظران دولتی.
– عدم اجرای دقیق قانون کار در معادن خصوصی و پیمانکاری‌های غیراستاندارد.
۳. شرایط کاری سخت و عدم حمایت اجتماعی:
– دستمزد پایین (معمولاً کمتر از ۵ میلیون تومان در ماه برای کارگران ساده).
– نبود بیمه‌های تکمیلی و پوشش ناکافی درمانی برای بیماری‌های ناشی از کار (مانند سیلیکوزیس).
– قراردادهای موقت و عدم امنیت شغلی برای بسیاری از کارگران.
۴. فقدان آموزش و آگاهی:
– بسیاری از کارگران بدون گذراندن دوره‌های تخصصی ایمنی به کار گمارده می‌شوند.
– آموزش ناکافی در مواجهه با شرایط بحرانی (مانند نشت گاز یا ریزش).
راهکارهای ضروری برای حمایت از کارگران معادن
۱. ارتقای ایمنی و نظارت:
– تجهیز معادن به سیستم‌های پیشرفته هشدار و نوسازی ماشین‌آلات.
– افزایش تعداد بازرسان کار و اعمال جریمه‌های سنگین برای معادن متخلف.
۲. تأمین حقوق و بیمه کارگران:
– افزایش دستمزد متناسب با خطرات شغلی و تورم.
– الزام معادن به بیمه کامل درمانی و حوادث برای تمام کارگران (دائم و موقت).
۳. حمایت‌های قانونی و قضایی:
– تسریع در رسیدگی به پرونده‌های حوادث معدنکاری و پیگیری حقوق خانواده‌های قربانیان.
– ایجاد صندوق ویژه حمایت از کارگران آسیبدیده و خانواده‌های جانباختگان.
۴. آموزش و توانمندسازی:
– برگزاری دوره‌های اجباری ایمنی برای تمام کارگران قبل از شروع به کار.
– راه‌اندازی تشکل‌های مستقل کارگری برای پیگیری حقوق معدنکاران.
۵. شفافیت و اطلاع‌رسانی:
– انتشار عمومی گزارش‌های حوادث و آمار دقیق کشته‌شدگان.
– استفاده از ظرفیت رسانه‌ها برای افشای معادن ناایمن.
نتیجه‌گیری
با وجود خطرات ذاتی معدنکاری، بسیاری از حوادث با تدابیر ایمنی و حمایت‌های قانونی قابل پیشگیری هستند. دولت، مجلس و نهادهای نظارتی باید با عزمی جدی‌تر، علاوه بر بهبود استانداردهای ایمنی، به دنبال تضمین حقوق انسانی و اقتصادی کارگران معادن باشند. خانواده‌های قربانیان نیز مستحق جبران خسارت و حمایت‌های بلندمدت هستند.
متن کامل گزارش را درسایت ایسنا ببینید.
