به گزارش اخبارکار به نقل از ایرنا؛ کرمانشاه، با دارا بودن تنوع زیستی، اقلیم مناسب و پوشش گیاهی غنی، یکی از استان‌های مستعد کشور در حوزه زنبورداری و تولید عسل به شمار می‌رود. این ظرفیت نه‌تنها در سطح ملی حائز اهمیت است، بلکه در صورت بهره‌برداری اصولی، میتواند به یکی از محورهای مهم اشتغال‌زایی و صادرات غیرنفتی استان تبدیل شود.
بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی، ایران در سال ۱۴۰۳ با تولید بیش از ۱۲۲ هزار تُن عسل، در رتبه پنجم جهان و دوم آسیا قرار دارد. کرمانشاه نیز با دارا بودن حدود ۵۵۰ هزار کلنی زنبورعسل، سهم قابل توجهی در این تولید ملی دارد.
براساس آمارهای رسمی سازمان جهاد کشاورزی استان؛ تولید این محصول در استان کرمانشاه قبل از انقلاب تنها ۵۰۰ تن بود اما تولید عسل استان در حال حاضر بیش از هفت هزار و ۱۰۰ تن است.
وجود مراتع کوهستانی، دشت‌های وسیع، گل‌های متنوع و اقلیم چهارفصل، شرایطی را فراهم کرده تا عسل کرمانشاه از نظر کیفیت، طعم، عطر و خواص دارویی، مورد توجه بازارهای داخلی و حتی خارجی قرار گیرد. با این حال، نبود حمایت مؤثر و نبود زیرساخت‌های بازاریابی و صادرات، موجب شده بخشی از این ظرفیت بالقوه مغفول بماند.
زنبورداری، به عنوان صنعتی روستامحور و خانوادگی، ظرفیت بالایی در ایجاد اشتغال برای جوانان، زنان و اقشار آسیب‌پذیر دارد. بسیاری از شهرستان‌های استان از جمله جوانرود، پاوه، ثلاث باباجانی، روانسر و اسلام‌آبادغرب، در این صنعت فعال هستند و تنها با اندکی تسهیل‌گری و حمایت مالی، می‌توان موج جدیدی از اشتغال‌زایی در این مناطق ایجاد کرد.
برندسازی و بازاریابی؛ حلقه مفقوده توسعه عسل کرمانشاه
یکی از چالش‌های اساسی زنبورداران استان، نبود بسته‌بندی حرفه‌ای، نبود برند معتبر و فقدان حضور در بازارهای ملی و بین‌المللی است. هرچند برخی تولیدکنندگان اقدام به بسته‌بندی محدود کرده‌اند، اما اکثر تولیدات همچنان به صورت فله‌ای به فروش می‌رسد و این موضوع سود نهایی را به دلالان می‌رساند.
در سال‌های اخیر، برخی تلاش‌ها برای آموزش اصول بازاریابی، شرکت در نمایشگاه‌ها و راه‌اندازی کارگاه‌های فرآوری صورت گرفته، اما این اقدامات همچنان نیازمند حمایت‌های گسترده‌تری از سوی دولت، بخش خصوصی و نهادهای حمایتی است.
بر اساس داده های رسمی مرکز آمار ایران در فصل بهار ۱۴۰۴، نرخ بیکاری استان کرمانشاه با کاهش ۲.۵ درصدی از ۱۲ به ۹.۵ درصد رسید و «تک رقمی» شد اما همچنان تمرکز بر صنایع کوچک، کم‌هزینه و زودبازده میتواند این روند رو به رشد را تدوام بخشد.
دولت باید از تولید تا صادرات به این صنعت کمک کند
در تازه‌ترین نشست کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی کرمانشاه که با محوریت بررسی چالش‌های صنعت زنبورداری برگزار شد، رییس این کمیسیون با اشاره به نقش استراتژیک این صنعت گفت: زنبورداری تنها تأمین‌کننده عسل نیست، بلکه نقش کلیدی در سلامت عمومی، اشتغال روستایی و توسعه کشاورزی ایفا می‌کند.
ناصر مرادی با انتقاد از موانع صادراتی عسل افزود: در حالی که قیمت جهانی عسل ایران حدود ۳.۵ دلار است، پایه صادراتی آن توسط گمرک ۹ دلار تعیین شده که انگیزه را برای صادرات کاهش داده است.
وی همچنین پایین بودن سرانه مصرف عسل در کشور را یکی دیگر از مشکلات دانست و اظهار داشت: در ایران این میزان تنها ۱.۳ کیلوگرم است، در حالی که در بسیاری کشورها تا ۲.۵ کیلوگرم در سال است. این کاهش مصرف نه‌تنها تولیدکننده را با چالش مواجه می‌کند، بلکه سلامت عمومی را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی کرمانشاه با اشاره به موضوع مالیات بر ارزش افزوده نیز گفت: با وجود اینکه عسل محصولی خام و کشاورزی است، اما همچنان مشمول مالیات بر ارزش افزوده است که باید در این زمینه بازنگری قانونی صورت گیرد.
مرادی در پایان تأکید کرد: دولت باید با برداشتن موانع قانونی، ارائه تسهیلات و حمایت از زنجیره تولید تا صادرات، به تقویت این صنعت مهم کمک کند.
زمان پرواز دوباره زنبورداری کرمانشاه در مسیر توسعه
زنبورداری در کرمانشاه، صنعتی ریشه‌دار و دارای ظرفیت‌های گسترده‌ای است که میتواند در سه حوزه کلیدی یعنی اشتغال‌زایی، ارتقای سلامت عمومی و توسعه صادرات غیرنفتی نقش بسزایی ایفا کند. اقلیم متنوع، پوشش گیاهی غنی و تجربه چند دهه فعالیت سنتی در این حوزه، پشتوانه‌ای ارزشمند برای تبدیل این صنعت به یکی از پیشران‌های اقتصادی استان به‌شمار می‌رود. با این حال، ماندن در سطح تولید سنتی و پراکنده، امکان بهره‌برداری کامل از این ظرفیت‌ها را از بین خواهد برد.
تحقق جهش در صنعت زنبورداری، مستلزم نگاهی نو و راهبردی است؛ نگاهی که از دل حمایت‌های دولتی، آموزش‌های تخصصی، تأمین زیرساخت‌های لازم، توسعه زنجیره ارزش از تولید تا بسته‌بندی و بازاریابی، و مهم‌تر از همه، برندسازی و حضور هدفمند در بازارهای داخلی و خارجی عبور می‌کند. اگر این مؤلفه‌ها به‌درستی فراهم شود، عسل کرمانشاه میتواند نه‌تنها برند معتبر منطقه غرب کشور، بلکه محصولی صادرات‌محور و درآمدزا برای استان باشد. اکنون بیش از هر زمان، زمان پرواز دوباره زنبورداری کرمانشاه در مسیر توسعه فرارسیده است.
فواید عسل برای سلامتی
کارشناس مواد خوراکی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با اشاره به خواص بی‌نظیر عسل گفت: عسل یک شیرین‌کننده طبیعی است که از شهد گل‌ها تولید شده و دارای ترکیباتی مانند گلوکز، فروکتوز، آنزیم‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. وجود پراکسید هیدروژن و pH پایین، آن را به ماده‌ای با خاصیت ضد باکتری و ضد قارچ تبدیل کرده است.
سپیده سپیدار همچنین افزود: عسل در طب سنتی نیز برای درمان بیماری‌هایی مانند زخم، سرفه، التهابات و مشکلات گوارشی کاربرد گسترده‌ای داشته است.
وی ادامه داد: عسل نه تنها در صنایع غذایی به عنوان شیرین‌کننده، بلکه در داروسازی، تولید مکمل‌های گیاهی، محصولات آرایشی و حتی دامپزشکی نیز کاربرد دارد. کیفیت عسل بر اساس شاخص‌هایی مانند رطوبت، فعالیت آنزیمی، میزان فروکتوز و نبود آنتی‌بیوتیک‌ها سنجیده می‌شود که توسط نهادهایی همچون Codex Alimentarius و استاندارد ملی ایران تعیین شده‌اند.
این کارشناس با تأکید بر اینکه عسل به دلیل دارا بودن قند بالا برای کودکان زیر یک سال مناسب نیست، گفت: ورزشکاران از عسل به‌عنوان منبع انرژی سریع استفاده می‌کنند، زیرا گلوکز و فروکتوز موجود در آن سریعا جذب شده و ذخایر گلیکوژن عضلات را بازسازی می‌کنند.
او در پایان خاطرنشان کرد: عسل‌های تیره مانند مانوکا و گندم سیاه، غنی از آنتی‌اکسیدان بوده و حتی علیه باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک نیز مؤثرند؛ عسل نه‌تنها خوراکی، بلکه نمادی از پیوند طبیعت و علم است.
