اخبارکار – با روند کاهش جمعیت، به طور طبیعی داوطلب تحصیل در دانشگاه و حوزه هم کاهش پیدا کرده است. اما گاهی شاهدیم برخی مدارس علمیه برای جذب طلبه به تبلیغاتی روی می‌آورند که چندان با ماهیت حوزوی و زی طلبگی سازگاری ندارد و باعث انتقاد برخی حوزویان هم شده است؛ وعده غذای خوب در سه نوبت به صورت رایگان، فراگیری مهارت‌های غیر درسی و وعده استخدام در نهادهای مختلف از جمله این وعده و وعیدها است.
خبرنگار ایکنا با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد واعظ موسوی؛ استاد حوزه علمیه و عضو انجمن تبلیغ حوزه‌های علمیه درباره این موضوع گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا ـ گاهی می‌بینیم برخی مدارس علمیه برای جذب طلبه یکسری مشوق‌هایی چون اشتغال در کارهای سردفتری و استخدام در ادارات و نهادهای نظامی، آموزش زبان و … ارائه می‌دهند، که با رسالت اصلی طلاب و روحانیون فاصله دارد؛ دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
از دیرباز یکی از کارهایی که متدینین و خانوده‌های مؤمن و ولایی به آن اهتمام داشتند و اجازه نمی‌دادند جای خالی آن در جامعه حس شود پرداختن به شئون طلبگی بوده است؛ طلبگی را به عنوان سربازی حضرت ولیعصر(عج) و کاری در راستای فهم عمیق دین و ترویج معارف اهل بیت(ع) تلقی می‌کردند و دنبال جایگاه اجتماعی خاص و مشغولیتی در یک نهاد به عنوان طلبگی نبودند. چون افراد با احساس تکلیف و وظیفه پا در مسیر طلبگی می‌گذاشتند در هر جایی که نیاز بود برای رفع تکلیف در آن مسیر قدم می‌گذاشتند ولی اینکه دنبال وعده‌هایی با رنگ و بوی مادی باشند چنین چیزی نبوده است.
بنده معتقدم که ارائه مشوق‌های مادی و جذب افراد از این طریق، ممکن است در کوتاه مدت افرادی را جذب کند ولی کسانی که برای اهداف مادی به حوزه بیایند بعد از مدتی هم از آن بیرون خواهند رفت. حوزه پرچمدار تبلیغ و ترویج دین در طول اعصار و قرون بوده و باید در جای اصلی خود باقی بماند و انگیزه معنوی و احساس تکلیف و وظیفه را در بین جوانان تبلیغ کنیم و کسی که با این احساس وارد حوزه شود نیاز چندانی به وعده و عیدهای مادی نخواهد داشت.
ما در دهه‌های گذشته و به خصوص قبل از انقلاب شاهد بودیم که طلاب با این احساس وظیفه وارد حوزه می‌شدند تا آموزه‌های دینی را بیاموزند و سطح دینی، علمی و معنوی جامعه را ارتقاء دهند و کسانی که با چنین انگیزه‌هایی وارد حوزه شوند صاحب این حوزه‌ها و مدیران حوزه، آینده مادی طلبه را که توام با قناعت است تامین خواهند کرد. شان روحانیت همواره به عنوان شانی مرتبط با مردم و جامعه تعریف شده است و مردم وظیفه خود می‌دانند که نیازهای مالی یک روحانی را تامین کنند.
اما گاهی به نظر می‌رسد ما قافیه را در این زمینه باخته‌ایم و تصور می‌کنیم باید برای تحصیل در رشته‌های حوزوی مانند رشته‌های دانشگاهی، مشوق‌هایی قرار دهیم در حالی که غالب کسانی که با چنین مشوق‌هایی وارد آموزش حوزه و دین‌‌پژوهی شوند در وسط کار و در اولین فرصتی که زمینه اشتغال برای آنان فراهم شود حوزه را رها خواهند کرد و نقش تبلیغی، تعلیمی و پژوهشی خود را از دست خواهند داد.
حوزه با سابقه بیش از ۱۰ قرن جاذبه و پشتوانه علمی و معنوی خوبی دارد که اگر بتوانیم برخی از معایب را از بین ببریم با وجود محسنات فراوان و انگیزه‌های متعالی جای خالی پرخواهد شد و از این بابت نگرانی نباید وجود داشته باشد.
ایکنا ـ اساس کار طلبگی و حوزوی متناسب با شرایط زمان و مکان تغییراتی دارد و ممکن است ارائه برخی مشوق‌ها در این راستا باشد، از نظر شما امروز چه رسالتی برای طلبه وجود دارد؟
حوزه علمیه با توجه به گستره فعالیتی که برای یک دانش‌پژوه حوزه متصور است عرصه خدمات فراوانی در داخل و خارج کشور دارد؛ در داخل کشور به برکت نظام جمهوری اسلامی فعالیت‌های تبلیغی، ترویجی و پژوهشی، تدریس در حوزه و دانشگاه، تالیف و … مورد توقع و شناخته شده است و استادان حوزه می‌توانند علاوه بر تدریس در مراکز علمی داخل کشور، در دانشگاه‌ها و مراکز خارج از کشور هم به فعالیت بپردازند؛ بنابراین نباید شئون طلبگی را به یک شغل و تامین نیازهای مادی خود و خانواده طلبه تقلیل دهیم و تجربه نشان داده است که افرادی که کار طلبگی و تبلیغی خود را به خوبی انجام داده‌اند نگرانی مالی و مادی نداشته‌اند بلکه خودشان به سطح و جایگاه اجتماعی می‌رسند که می‌توانند از افراد دیگر هم دستگیری کنند لذا نباید شان طلبگی را پایین بیاوریم آن هم در حد شغلی که صرفا تامین نیازهای مالی و مادی است. شان طلبگی علاوه بر جایگاه اجتماعی خوبی که هنوز هم مردم برای آن قائل هستند نیازهای زیادی را در داخل و خارج کشور مرتفع می‌کند.
ایکنا ـ ممکن است توجیه کسانی که این مشوق‌ها را ارائه می‌دهند این باشد که چون جذب طلبه کم شده است باید چنین تبلیغاتی انجام بگیرد، نظر شما چیست؟
بنده معتقدم امروز بیش از هر زمانی به شخصیت‌های فرهیخته حوزوی در داخل کشور و خارج نیاز داریم؛ البته ما باید ظرفیت و توانایی افراد را بشناسیم و از هر کسی به اندازه توان او انتظار داشته باشیم در غیر این صورت اقداماتی صورت خواهد گرفت که به ضرر خود روحانیون و جایگاه حوزه است. به نظر بنده چنین تبلیغاتی گرچه با سوء نیست نیست ولی کج سلیقگی است و تصور می‌کنند که با این روش می‌توانند طلبه جذب کنند ولی رغبت اندک جوانان برای ورود به حوزه صرفا به خاطر آینده روشن یا مبهم آینده نیست بلکه به خاطر سیاست‌های غلطی است که در آموزش کشور در دولت‌های مختلف اعمال شد و الان شاهدیم که حتی دانشگاه‌ها هم ظرفیت‌های خالی بسیار زیادی دارند و جوانان ما رغبت چندانی برای حضور در دانشگاه هم ندارند.
مسلما وقتی آمار جوانی در کشور کم شده است تاثیر خود را در حوزه هم خواهد گذاشت ضمن اینکه گاهی برخی روحانیون عملکرد بدی از خود در جامعه بر جای گذاشته‌اند که تاثیر منفی ایجاد کرده است؛ البته بیشتر روحانیون کشور افراد خوبی هستند ولی همین درصد اندک با رفتارهای نامناسب جایگاه روحانیت را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ باید کسانی به حوزه جذب شوند که با رفتارشان مبلغ عملی برای مردم باشند وگرنه با تبلیغات پرطمطراق نمی‌توان به هدف رسید ولو اینکه چند صباحی عده‌ای از جوانان را جذب کنیم و کسانی در حوزه ماندگار هستند که با آگاهی این مسیر را انتخاب کنند تا در مشکلات جا نزنند وگرنه وارد فرایند سقوط خواهند شد.
ایکنا ـ اشاره به تهذیب و اخلاق داشتید، الان ظرفیت‌های حوزه در تربیت طلاب مهذب چگونه است؟
الان ظرفیت‌های بسیار خوبی در حوزه چه به لحاظ استاد و منابع درسی و … وجود دارد ولی به درستی از این ظرفیت‌ها بهره نمی‌بریم لذا جامعه در این زمینه احساس کمبود دارد؛ باید افراد در جایگاه خودشان قرار بگیرند؛ اگر در یک دانشگاهی در یک شهر کوچک کسی مسئول دانشگاه باشد که رتبه علمی بالایی ندارد قطعا استادانی با تراز علمی بالا حاضر نیستند با چنین فردی کار کنند که از نظر مدرک و سابقه کار خیلی با آنان اختلاف دارد. در حوزه هم این وضع گاهی مشاهده می‌شود و به نظر می‌آید افرادی در برخی شهرها و مناطق عهده‌دار شئون طلبگی شده‌اند که چون قد کوتاه‌تری نسبت به بقیه دارند نمی‌توانند شخصیت‌های بزرگ حوزوی را جذب کنند و تاثیرگذاری آن حوزه را به مردم منطقه و شهر خود نشان دهند.
به نظر بنده حوزه مملو از نخبگان و پژوهشگران و افرادی است که اگر به درستی از آنان استفاده شود کمبودی نخواهیم داشت و افراد زیادی مجتهد و قریب به اجتهاد داریم که باید از این فرهیختگان به خوبی استفاده شود تا سرمایه‌گذاری حوزه در این عرصه، ثمره لازم را داشته باشد.
