بخشنامه به تمامی دستگاه های اجرایی
در اجرای بند ۱-۵ نظام آموزش کارکنان دولت (موضوع بخشنامه شماره ۱۸۳۴/۲۰۰ تاریخ ۳۰/۰۱/۱۳۹۰) «دوره آماده‌سازی کارمندان جدیدالاستخدام» به شرح زیر برای اجراء ابلاغ می‌شود. این دوره الزامی بوده و دستگاه‌های اجرایی موظفند نسبت به برنامه‌ریزی و اجرای آن در بدو ورود به خدمت افراد، اقدام نمایند.
این دوره جایگزین «دوره‌های آموزشی بدوخدمت» (موضوع بخشنامه شماره ۲۶۶۸۰/۲۰۰ تاریخ ۲۰/۱۰/۱۳۹۰) می‌شود و دوره‌های مذکور از ابتدای سال ۱۴۰۳ اعتباری ندارند.
دوره های آماده سازی کارمندان جدیدالاستخدام
۱- تعریف اصطلاحات
سازمان: سازمان اداری و استخدامی کشور
دستگاه اجرایی: دستگاه‌های اجرایی مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری
مرکز: مرکز آموزش مدیریت دولتی
مراکز و مؤسسات مورد تأیید: به مراکز و مؤسسات آموزشی اطلاق می‌شود که از سازمان گواهینامه صلاحیت برگزاری دوره آماده‌سازی را دریافت می‌کنند.
آماده‌سازی: فرایندی است که طی آن یک فرد برای برعهده گرفتن یک جایگاه سازمانی در دستگاه‌های اجرایی، فهم، باور و عزم لازم را برای انجام وظایف شغل و تحقق مأموریت‌های دستگاه، کسب می‌کند.
۲- اهداف دوره
اهداف دوره آماده‌سازی کارمندان جدیدالاستخدام، به شرح زیر می‌باشد:
– ایجاد فهم مشترک نسبت به جایگاه کارمند و خدمت کارمندی در دولت؛
- آشناکردن افراد با نظامات دیوانسالارانه، دستگاه محل خدمت، شغل و جایگاه محوله؛
- ایجاد تعلق و دلبستگی در افراد نسبت به شغل و دستگاه محل خدمت؛
- واقع‌بینانه کردن انتظارات افراد از کار در دولت و دستگاه؛
- شکل دادن به نگرش افراد متناسب با گفتمان انقلاب اسلامی، نظام جمهوری اسلامی، دولت، انتظارات دستگاه و شغل محوله؛
- افزایش انگیزه خدمت به مردم؛
- ایجاد عزم در افراد برای ایجاد اثر و نقش‌آفرینی موثر.
۳- جامعه هدف
جامعه هدف دوره شامل افرادی می‌شود که به شکل رسمی، پیمانی، قرارداد کارمعین و یا قرارداد کارگری (مشمولین ماده ۱۲۴ قانون مدیریت خدمات کشوری) در دستگاه‌های اجرایی بکار گرفته می‌شوند. صدور حکم کارگزینی برای افراد منوط به شرکت در دوره و کسب امتیاز لازم از آن است.
۴- مدت زمان برگزاری
مدت زمان برگزاری دوره یک ماه (به صورت شبانه روزی یا در ساعات اداری) درنظر گرفته شده است.
۵- مبنای طراحی دوره
الگوی طراحی نظام محتوای دوره در شکل (۱) مشخص شده است. براساس این الگو، آماده‌سازی افراد در چهار سطح: شغل، دستگاه اجرایی، دولت و نظام صورت می‌گیرد.
شکل ۱. چارچوب طراحی دوره
۶- نقشه راه آماده‌سازی افراد
نقشه راه آماده‌سازی افراد شامل مراحل زیر است:
۱) کارمند در سطح کلان باید فهم درستی از گفتمان حاکم بر نظام و دولت کسب نماید. همچنین در سطح خُرد باید درک درستی نسبت به دستگاه محل خدمت و شغل محوله داشته باشد.
۲) فرد در انتهای دوره باید به این باور برسد که او در جایگاه خدمت به مردم قراردارد و در این جایگاه مهم باید تلاش خستگی‌ناپذیری برای کسب رضایت مردم به عنوان ولی نعمتان از خود نشان دهد.
۳) فرد باید عزم لازم برای نقش‌آفرینی موثر در مأموریت‌های محوله داشته باشد.
برای تحقق مراحل مذکور، مجموعه‌ای از تجارب یادگیری برای افراد تدارک دیده شده است که با تجربه‌آموزی از کارمندان نمونه آغاز، با مشارکت افراد در مباحث و فرصت‌های یادگیری و مواجهه با عرصه‌های واقعی ادامه و با امضای میثاقنامه پایان می‌یابد.
شکل ۲. نقشه راه آماده‌سازی کارمندان جدیدالاستخدام
۷- نظام محتوایی دوره
دوره در قالب فرصت‌های یادگیری متنوعی برگزار می‌شود که عناوین آنها در جدول (۲) ارائه شده است.
جدول ۲. نظام محتوایی دوره
۸- رویکردهای حاکم بر دوره
رویکردهای حاکم بر دوره به شرح ذیل است:
- رویکرد کاربردی و مشارکت‌محور؛
- تعامل چندجانبه بین مدیران، همکاران و کارمندان جدیدالاستخدام؛
- تلفیق ارزیابی با آموزش؛
- واقع‌بینی و مواجهه فرد با انتظارات؛
- پیوند بین مباحث نظری و کار عملی در فرایند آماده‌سازی فرد.
۹- شیوه‌ها، روش‌ها و فنون یادگیری
در برگزاری دوره از شیوه‌ها، روش‌ها و فنون آموزشی ترکیبی از جمله سخنرانی، تجربه‌آموزی، یادگیری عملی، کارگاه آموزشی تعاملی، سمینار، بازدید میدانی، مباحثه، الگوسازی رفتار، بازخوردگیری و مربی‌گری استفاده می‌شود.
۱۰- زمان‌بندی اجرای دوره
بر اساس بودجه‌بندی در نظر گرفته شده، دوره شامل نیم روز (۴ ساعت) تجربه‌آموزی، نیم روز (۴ ساعت) مطالعه کتاب، ۴ روز (۲۴ ساعت) سمینار آموزشی، ۶ روز (۴۸ ساعت) کارگاه آموزشی تعاملی، ۲ روز (۱۶ ساعت) بازدید از دستگاه و ۱۰ روز (۸۰ ساعت) کارورزی می‌باشد.
جدول ۳. بودجه‌بندی دوره
| نوع فرصت یادگیری | تجربه‌آموزی | مطالعه کتاب | سمینار | کارگاه | بازدید | کارورزی | میثاقنامه |
| مدت زمان | نیم روز | نیم روز | ۴ روز | ۶ روز | ۲ روز | ۱۰ روز | - |
۱۱- شرایط مدرسان
مجریان برنامه می‌توانند تا زمان بازطراحی و ابلاغ دستورالعمل تعیین صلاحیت مدرسان، از مدرسان دارای تجربه تدریس در موضوعات مندرج در جدول (۲)، استفاده نمایند.
۱۲- شرایط مربیان
مجریان برنامه می‌توانند تا زمان ابلاغ دستورالعمل تعیین صلاحیت مربیان، از افراد دارای حداقل ۱۵ سال تجربه کار در دستگاه، به عنوان مربی استفاده نمایند.
۱۳- محتوا و مواد یادگیری
مرکز مکلف است محتوا و مواد یادگیری مرتبط با بخش‌های نظام‌شناسی و دولت‌شناسی (ازجمله کتابچه سبک زندگی کارمندی) را تهیه و برای تأیید به سازمان ارسال نماید. محتوا و مواد آموزشی مرتبط با بخش‌های دستگاه-شناسی و شغل‌شناسی (ازجمله کتاب کار کارمندان جدیدالاستخدام) توسط دستگاه‌های اجرایی تدوین خواهد شد.
۱۴- مجری دوره
اجرای دوره در بخش‌های مرتبط با نظام و دولت برعهده مراکز و مؤسسات آموزشی و اندیشکده‌های مورد تأیید و در بخش‌های مرتبط با دستگاه و شغل برعهده دستگاه‌های اجرایی است. دستگاه‌های اجرایی باید تأییدیه برگزاری دوره را از سازمان اخذ نمایند.
۱۵- نظارت بر دوره
مسئولیت نظارت بر تولید محتوا و حُسن اجرای دوره با سازمان می‌باشد که ابعاد و بازه زمانی آن در جدول (۴) مشخص شده است.
جدول ۴. سازوکار نظارت بر اجرای دوره
| موضوع نظارت | بازه زمانی |
| محتوای دوره | قبل از برگزاری دوره |
| تطابق نحوه اجرا با مفاد بخشنامه | حین برگزاری دوره |
| تطابق نتایج با اهداف دوره | پس از برگزاری دوره |
۱۶- الگوی سنجش یادگیری
شرکت‌کنندگان در دوره بر اساس مشارکت فعال در مباحث، آزمون دانشی، آزمون‌های عملکردی (ارائه گزارش تحلیلی و کار عملی) مورد سنجش قرار می‌گیرند.
۱۷- ارزشیابی اثربخشی دوره
مجریان دوره مکلفند اثربخشی دوره را بر اساس چارچوب جدول (۶) مورد سنجش قرار داده و گزارش مربوط را به سازمان ارسال نمایند.
جدول ۶. چارچوب ارزشیابی اثربخشی دوره
| سطح ارزیابی | شاخص‌های ارزیابی | زمان ارزشیابی | ابزار سنجش |
| واکنش | رضایت افراد (اعضای تازه وارد و مدیران مربوط) نسبت به دوره | بلافاصله بعد از دوره | نظرسنجی در قالب پرسشنامه، مصاحبه |
| یادگیری | شناخت نسبت به نظام، دولت، دستگاه و شغل | بلافاصله بعد از دوره | آزمون دانشی، گزارشات تولید شده توسط فرد |
| رفتار | میزان تطابق با انتظارات شغلی و سازمانی | یک ماه پس از پایان دوره | پرسشنامه، مصاحبه با مدیر و همکاران |
| نتایج | سطح رضایت، دلبستگی و تعهد، نرخ جابجایی | شش ماه پس از برگزاری دوره | پرسشنامه، مصاحبه با فرد و مدیر مربوط |
۱۸- فرآیند صدور گواهینامه پایان دوره
به افرادی که حداقل ۷۰ درصد از امتیاز هر یک از بخش‌های نظام‌شناسی، دولت‌شناسی، دستگاه‌شناسی، شغل-شناسی و کارورزی را کسب نمایند، گواهینامه پایان دوره اعطاء خواهد شد. امتیاز نهایی فرد براساس چارچوب زیر محاسبه می‌شود.
جدول ۷. میزان تأثیر بخش‌ها در امتیاز نهایی
| ردیف | بخش‌ها | میزان تأثیر در امتیاز نهایی |
| ۱ | نظام‌شناسی | ۲۵ درصد |
| ۲ | دولت‌شناسی | ۲۰ درصد |
| ۳ | دستگاه‌شناسی | ۱۵ درصد |
| ۴ | شغل‌شناسی | ۱۰ درصد |
| ۵ | کارورزی | ۳۰ درصد |
حسین عرب اسدی- معاون سرمایه انسانی
