ایمنی محیط کار HSE چیست؟
سالیانه تعداد زیادی از افراد در اثر خطرات و آسیب های محیط کار خود دچار حوادث کوچک و بزرگ می شوند. این حوادث ممکن است گاهی به قیمت جان افراد تمام شود. پس از بالا رفتن آمار حوادث محیط کار سازمان بهداشت جهانی تصمیم بر این گرفت که اصول و مبانی HSE را در محیط های کاری پیاده سازی کند.
در این مبانی ممکن است آسیب ها از طرق مختلفی به افراد وارد شود. در این زمینه سه دیدگاه مختلف به وجود آمد که در زیر توضیح داده خواهد شد:
۱٫ در دیدگاه اول که به دیدگاه سخت افزاری معروف است این نظریه مطرح شد که برای ایمنی محیط کار و کاهش مخاطرات کاری تنها باید ایمنی ابزارها و تجهیزات و ماشین آلات را بالا برد. به هر حال این دیدگاه چندان موفقیت آمیز نبود زیرا با وجود ایمن کردن تجهیزات باز هم تغییر محسوسی در آمار تلفات و آسیب ها ایجاد نشد.
۲٫ در دیدگاه دوم یا دیدگاه نرم افزاری نتیجه گیری شد که باید در مورد برنامه های کاری، نوع برنامه ریزی در محیط کار، خط مشی های سازمان و موارد نرم افزاری مرتبط با کار تغییراتی به وجود آورد. این دیدگاه هم خیلی نتوانست موفق باشد.
۳٫ در آخرین دیدگاه که جدیدتر از مابقی است تاکید اصلی بر انسان ها و نقش نیروی انسانی در مخاطرات محیط کار است. این دیدگاه را زیست افزاری می گویند. در واقع در این دیدگاه افراد را عامل ایجاد مخاطرات در محل کار می بینند و معتقدند باید بر روی آن ها کار کرد. این دیدگاه هنوز به نتیجه گیری نهایی نرسیده و نیاز به تحقیق گسترده تری دارد.
در حوزه ایمنی به چه نکاتی باید توجه داشت؟
می توان گفت که عوامل متعددی در بالا رفتن بهداشت و ایمنی در محیط های کاری تاثیر گذار است. عواملی که می توانند باعث بروز خطر در محیط کار شوند بسیار زیاد هستند. گاهی ابزارها و تجهیزات فرسوده، ماشین آلات قدیمی و ابزارهای غیر استاندارد در محیط های کاری به ویژه کارگاه ها و کارخانه ها می توانند باعث بروز خطر شوند.
در محیط های اداری هم عوامل مختلفی مانند سیستم های فرسوده، سیم های برق بدون حفاظ، نبود امکانات تهویه و سرمایش و گرمایش صحیح و اصولی و بسیاری موارد دیگر می توانند ایمنی را به خطر اندازد؛ بنابراین در چنین مواردی لازم است که به ابزارها و تجهیزات و لوازم رسیدگی شده و درصدد تازه سازی و رفع مخاطرات از آن ها کرد.
در درجه دوم خود فرد باید نکات ایمنی را رعایت کند. رعایت نکات ایمنی طیف گسترده ای از رفتارها و همچنین استفاده از تجهیزات ایمنی را شامل می شود. آموزش کارکنان و خرید تجهیزات ایمنی استاندارد برای آن ها می تواند تا حد بسیار زیادی از خطرات جلوگیری کند.
ضمنا بسیاری موارد روانی هم می تواند در بهداشت روانی و آسیب های روحی تاثیر گذار باشد. مثلا برنامه های کاری فشرده، نبود تعطیلات، محیط کاری پر تنش و پر استرس و همکاران بد و آسیب رسان. برای رفع تمامی مشکلات کاری روئسا و مدیران در راس هستند. تامین ایمنی و بهداشت در محیط کار باید توسط مدیران و مسئولان اصلی انجام شود و در درجه دوم این خود کارکنان هستند که موظف به رعایت نکات و اصول ایمنی در کارشان هستند.
چند مورد از اصول ایمنی در محیط کار
مواردی که به عدم بهداشت جسمی و روانی و همچنین از بین رفتن ایمنی در محیط کار می انجامند بسیار زیاد هستند. اگرچه هیچ وقت نمی توان گفت که یک محیط کار از هر لحاظ ایمن است و هیچ نوع مخاطره ای برای کارکنان و کارگران خود ندارد اما رعایت اصول ایمنی می تواند آن ها را بسیار کاهش دهد یا حداقل از بروز خطرات جدی تر جلوگیری کند.
به ذکر چند مورد از مهم ترین و تاثیرگذارترین عوامل در بهداشت و ایمنی محل کار اشاره کرده ایم:
۱٫ در بعضی از مشاغل به ویژه مشاغل فنی و کارگاهی امکان بروز خطرات جانی بسیار زیاد است. مثلا ممکن است شما در محیط کار گازهای خطرناکی را استنشاق کنید یا با تجهیزات و ابزارهایی کار کنید که امکان آسیب دیدن چشم ها، دست و بدن شما زیاد باشد. در چنین مواردی شما حتما باید از تجهیزات ایمنی مانند کلاه، ماسک، عینک، کفش، دستکش و لباس ایمنی بسته به نیاز کاری تان استفاده کنید.
۲٫ یکی دیگر از نکات مهم در محیط های کاری به ویژه محیط هایی که کارکنان با سیستم ها کار می کنند روشنایی در محیط است. نبود نور کافی می تواند باعث شود به چشم ها آسیب وارد شود. همچنین پرنور بودن زیاد از حد محل کار هم صحیح نیست و باید مورد توجه قرار گیرد. راهروها و سالن ها باید از نور کافی برخوردار باشند و لامپ های سوخته تعویض شوند.
رعایت ایمنی در محیط کار آسیب ها و خطرات کار را کاهش می دهد
۳٫ مورد دیگری که در محیط های کاری بسیار مهم است بحث تهویه و سیستم های سرمایشی و گرمایشی در محیط است. اگر یک محل به ویژه محیط های آلوده و پر از گازهای خطرناک تهویه درستی نداشته باشد قطعا به سلامت تنفسی کارکنان آسیب وارد می شود. البته تهویه در همه محیط های کاری به جهت تعداد زیاد کارکنان و رفت و آمدهای زیاد مهم است. به علاوه سیستم های سرمایشی و گرمایشی هم در راندمان و افزایش کاربری اهمیت ویژه ای دارند.
۴٫ تمیزی و نظافت محیط کار هم از موارد مهمی است که می تواند در بهداشت محیط کار موثر باشد. عدم نظافت درست محیط اغلب موجب انواع بیماری ها خواهد شد. بنابراین همه بخش ها از جمله سرویس های بهداشتی، اتاق های کار و دفاتر، سطح سالن، انبار، راهروها و همه محل هایی که کارگران رفت و آمد دارند باید به طور مرتب تمیز شوند.
۵٫ داشتن مکان های مناسب، تمیز و استاندارد برای استراحت کارکنان و صرف غذا هم بسیار مهم است. این مورد در میزان رضایت کارکنان اهمیت ویژه ای دارد. همچنین کیفیت غذاها و تغدیه های مصرفی در محل کار هم باید مورد توجه قرار گیرد.
مزایای رعایت ایمنی در محیط کار
اگر بهداشت و ایمنی در محیط کار رعایت نشود در درجه اول باعث ایجاد مخاطرات جدی برای کارکنان و حتی برای مدیران در محیط کاری خواهد شد. این مخاطرات و آسیب ها نیز به نوبه ی خود پیامدهایی دارند. در ادامه به تعدادی از مهم ترین مزایای ایمنی در محیط های کاری اشاره کرده ایم:
• با رعایت بهداشت محیط کار رضایت کارکنان بالاتر رفته و همین می تواند باعث افزایش بهره وری در بین کارکنان شود.
• بهداشت محیط کار می تواند از بروز خطرات و خسارات جلوگیری کند. وقتی خسارات جانی کاهش یابد در اصل خسارات مالی زیاد به محیط کار هم کاهش می یابد و مدیران مجبور به پرداخت هزینه های بالا برای کارکنان آسیب دیده یا دستگاه ها نیستند.
• تنش های کاری بین مدیران و کارگران در اثر رعایت بهداشت محیط کاری کاهش می یاید. در واقع با افزایش رضایت کارکنان بهتر کار می کنند و متوجه می شوند که جان آن ها برای مدیران اهمیت دارد.
• با رعایت بهداشت محیط کار و کاهش بیماری ها مدیران از دادن مرخصی های استعلاجی گاه به گاه به کارگران در امان هستند و همین باعث جلوگیری از عقب افتادن کارها خواهد شد و نیاز به نیروی کار جدید یا فشار بر سایر کارگران را از بین می برد.
برای شروع ایمنی محیط کار چه کنیم؟
برای اینکه اصول HSE را در محیط های کاری شروع کنید نیاز به برنامه ریزی و سازماندهی دقیق دارید. در نهایت باید برنامه را هدایت کرده و به مرحله اجرا در آورید. اولین مرحله ای که لازم است انجام دهید کمک گرفتن از متخصصان اصول بهداشت و ایمنی در محیط های کاری است. بسیاری از متخصصین مانند طب کارها، مشاوران و دیگران می توانند به خوبی تشخیص دهند مخاطرات موجود در یک محیط کاری چیست.
پس از بررسی دقیق مخاطرات در یک محیط کاری باید آن ها را به ترتیب اولویت در رفع شدن دسته بندی کرد. در مرحله بعد باید برای روش های مختلف رفع آن ها با مدیران ارشد گفت و گو کرد و بهترین روش را برگزید. در نهایت باید این موارد با کارکنان نیز به اشتراک گذاشته شود و نظرات آن ها را نیز جویا شد.
شما می توانید ابتدا با آموزش اصول و نکات ایمنی شروع کنید. در ادامه می توانید با کمک سایرین برای رفع مخاطرات اقدام کنید. مثلا ابزارها و ماشین آلات فرسوده و خطرزا را برای تعمیر بفرستید و دیگر موارد را هم به ترتیب اولویت در محیط کاری پله پله رفع کنید.
کلام پایانی
ایمنی در محیط کار باعث می شود که بازدهی و بهره وری در محیط های کاری بالاتر برود و در عین حال از ایجاد خسارات مالی به کارگاه و خسارات جانی به کارکنان جلوگیری شود. اصول ایمنی و بهداشت محیط کار شما را ترغیب می کند که تمامی مخاطرات موجود را بررسی کنید و آن ها را با استفاده از روش های دقیق، حساب شده و فکر شده رفع کنید.
