اخبارکار – می‌توان گفت که حضور مهاجران افغانستانی در کشور و همچنین بازار کار با فرصت‌ها و تهدیدهایی همراه است. برای مثال وجود نیروهای متخصص در میان مهاجران، وجود نیروی کار ارزان و تحریک رشد اقتصادی به‌دلیل سرمایه‌گذاری مهاجران می‌تواند از جمله فرصت‌های مربوط به حضور مهاجران در ایران باشد. این در حالی است که مواردی مانند ورود قاچاقی و عدم شناسایی بسیاری از مهاجران، تغییر ترکیب جمعیتی برخی از شهرها و محدود کردن فرصت‌های شغلی برای شهروندان ایرانی تهدید محسوب می‌شود. به‌دلیل اهمیت این مساله، سیاستگذاران باید بتوانند برنامه جامعی برای رسیدگی به پدیده مهاجران افغانستانی تدوین کنند. برای مثال در اولین گام می‌توان از ورود غیر قانونی مهاجران افغانستانی به کشور جلوگیری کرد و در گام بعدی به شناسایی مهاجرانی که در حال حاضر در کشور حضور دارند، پرداخت.
ناامنی؛ مهم‌ترین دلیل مهاجرت
همزمان با آغاز درگیری ارتش شوروی با مجاهدهای افغانستان در سال۱۳۵۸، تعداد قابل توجهی از مردم افغانستان تصمیم‌گرفتند برای رهایی از ناامنی و فقر از این کشور مهاجرت کنند. در شرایط جنگی آن روزهای افغانستان، ایران و پاکستان به‌عنوان کشورهای هم‌مرز گزینه مناسبی برای مهاجران این کشور به شمار می‌آمدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته، شدت ناامنی در افغانستان تاثیر بسیار زیادی روی جریان ورود و خروج مهاجران افغانستانی به ایران داشته است. هرچند به‌دلیل مهاجرت‌های غیر قانونی و عدم شناسایی تعداد قابل توجهی از مهاجران افغانستانی، آمار دقیقی از تعداد این مهاجران در ایران وجود ندارد، اما نتایج سرشماری‌های مختلف در ایران نشان می‌دهد که هر زمانی که به دلایل مختلفی ناامنی در افغانستان افزایش یافته، مهاجرت شهروندانش به ایران نیز بیشتر شده است.
بر اساس همین آمار در سال۱۳۷۰ حدود ۳میلیون نفر از مهاجران افغانستانی در ایران زندگی می‌کردند؛ اما سرشماری بعدی که در سال ۱۳۷۵ صورت گرفته است، نشان می‌دهد که تعداد این مهاجران به یک‌میلیون و ۴۰۰هزار نفر کاهش یافته است. می‌توان گفت که دلیل اصلی این کاهش جمعیت، مهاجرت مجدد شهروندان افغانستان به کشور خودشان در بازه زمانی پس از پایان جنگ افغانستان و شوروی و همچنین پیش از برقراری اولین حکومت طالبان بوده است. بررسی آمارهای رسمی از سرشماری ایران نشان می‌دهد که پس از سال‌های مذکور، تعداد مهاجران افغانستانی ساکن در ایران، هیچ‌گاه به کمتر از یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر نرسیده است.
آخرین آمار سرشماری ایران مربوط به سال۱۳۹۵ است. بر اساس اطلاعات این سرشماری حدود یک‌میلیون و ۵۸۳هزار نفر از مهاجران افغانستانی در ایران ساکن بوده‌‌اند. برخی معتقدند که تعداد مهاجران در آن سال هم بیش از عدد مذکور بوده است. در هر حال این تعداد برای زمان پیش از استیلای دوباره طالبان بر افغانستان است. پس از آغاز حکومت دوم طالبان در سال۱۴۰۰ موج دیگری از مهاجرت از افغانستان به مقصد ایران آغاز شد. هرچند عدد دقیقی در این باره وجود ندارد اما برخی معتقد بودند که پس از سقوط افغانستان و استیلای طالبان حدود ۲میلیون نفر شهروند افغانستانی وارد ایران شده‌اند. در تیرماه سال جاری، احمد وحیدی، وزیر کشور درباره تعداد مهاجران افغانستانی در ایران گفت: «آمار را نمی‌توانیم دقیق بگوییم؛ ولی برآوردها درباره تعداد مهاجران افغانستانی در ایران بیش از ۵میلیون نفر است.»
خلأ قوانین مهاجرتی در کشور
مهاجرت پدیده‌ای است که قدمت زیادی دارد. انسان‌ها از دیرباز برای به‌دست آوردن شرایط بهتری برای زندگی، محل زندگی خود را ترک می‌کردند و به محلی می‌رفتند که شرایط رفاهی بهتری برای آنها فراهم باشد. جنگ و درگیری میان کشورها نیز یکی از مهم‌ترین عوامل مهاجرت انسان‌ها در طول تاریخ بوده است. با این حال با گذشت زمان، بسیاری از کشورها قوانین و مقرراتی را برای پذیرفتن مهاجران تدوین و اجرا کردند. حتی کشورهای مهاجرپذیری مانند استرالیا و آلمان قوانین زیادی در زمینه مهاجران دارند و مهاجران با پذیرفتن و اجرای این قوانین می‌توانند از حقوق شهروندی کشور میزبان بهره‌مند شوند.
